“พิพิธภัณฑ์จังหวัดหนองคาย” เดิมเป็นศาลากลางหลังแรกของจังหวัดหนองคาย และอาคารตึกหลังแรกของมณฑลลาวพวน ซึ่งสร้างในปี พ.ศ. 2440 เป็นที่ว่าราชการเมืองหนองคาย ศาลารัฐบาลอำเภอเมืองหนองคาย เป็นอาคารหลังแรกของมณฑลฝ่ายเหนือ (หนองคาย อุดรธานี ขอนแก่น นครพนม มุกดาหาร เลย หนองบัวลำภู สกลนคร) สร้างก่ออิฐถือปูนชั้นเดียวศิลปะโคโลเนียลแบบฝรั่งเศสผสมญวน มุขหน้ายื่นออกมาหน้าตัวอาคาร หน้าต่างทำเป็นอาร์คโค้ง มีบัวเสารองรับ ออกแบบสร้างโดย พระวิจิตรคุณสาร (อุ้ย นาครทรรพ) ครั้งเป็นข้าหลวงโยธาธิการมณฑลลาวพวน และนายอำเภอมีชัย (อำเภอเมืองหนองคาย) โดยแบ่งเป็นที่ทำการของพระยาปทุมเทวาภิบาล (เสือ ณ หนองคาย) ผู้สำเร็จราชการเมืองหนองคาย (จังหวัด) และอำเภอมีชัย

     ปี พ.ศ. 2544 ได้งบประมาณมาปรับปรุง และซ่อมแซมเพื่อใช้เป็นหอวัฒนธรรมจังหวัดหนองคาย จนกระทั่งปี พ.ศ. 2549 สภาวัฒนธรรมจังหวัดหนองคาย ได้จัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์จังหวัดหนองคาย จัดเป็นนิทรรศการถาวร เน้นเรื่องราวความเป็นมาจังหวัดหนองคายแบ่งพื้นที่จัดแสดงเป็น 7 ห้อง ห้องที่ 1 อัตลักษณ์หนองคาย, ห้องที่ 2 บุคคลสำคัญ, ห้องที่ 3 โบราณคดี, ห้องที่ 4 โบราณคดีก่อนประวัติศาสตร์บ้านโคกคอน, ห้องที่ 5 ความหลากหลายวัฒนธรรมหนองคาย, ห้องที่ 6 วิถีชีวิตชาวหนองคาย, ห้องที่ 7 พระมหากรุณาธิคุณ ที่มีต่อเมืองหนองคาย