เป็นอนุสรณ์สถาน ที่กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม ทรงโปรดฯ ให้จัดสร้างขึ้น เมื่อปี ร.ศ. 105 หรือปี พ.ศ. 2429 เพื่อบรรจุอัฐิของเหล่าทหารจากกรมกองต่าง ๆ ที่เสียสละชีวิตเพื่อป้องกันประเทศชาติ ในการปราบพวกฮ่อ ประกอบด้วย กรมทหารอาสาวิเศษ กรมแปดเหล่า กรมฝรั่งแม่นปืน กรมทหารมาลา กรมสัสดี กรมเรือต้น กรมทหารมหาดเล็ก และกรมการหัวเมือง โดยตั้งอยู่ที่ด้านข้างทิศตะวันตกของสถานีตำรวจภูธรเมืองหนองคายในปัจจุบัน
ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๙๒ จังหวัดหนองคาย ได้รับงบประมาณทำการบูรณปฏิสังขรณ์อนุสาวรีย์ปราบฮ่อ โดยได้ย้ายมาก่อสร้างองค์ใหม่ขึ้นที่บริเวณด้านหน้าศาลากลางจังหวัดหนองคาย (หลังเก่า) มีลักษณะเป็นศิลปะประยุกต์ แบบทรงสี่เหลี่ยม ก่ออิฐถือปูน มีฐานเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยม กว้าง ๔ เมตร สูง ๑๐.๑๐ เมตร ยอดทรงกรวยเหลี่ยมปลายแหลม และได้คัดลอกข้อความจากอนุสาวรีย์องค์เดิมมาไว้ทั้ง ๔ ด้าน เป็นภาษาไทย จีน ลาว และอังกฤษ ข้อความระบุถึงผู้เสียชีวิตจากการเข้าร่วมปราบปรามข้าศึก
ในวันที่ ๕ - 13 มีนาคมของทุกปี จังหวัดหนองคายจะจัดให้มีการจัดงานประจำปี ฉลองอนุสาวรีย์ปราบฮ่อ และงานกาชาดจังหวัดหนองคาย โดยจะประกอบพิธีบวงสรวงดวงวิญญาณ และวางพวงมาลาสักการะในช่วงเช้า เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ชาวจังหวัดหนองคาย และมีการจัดแสดงประกอบ แสง สี เสียง ตำนานสงครามปราบฮ่อ ถ่ายทอดวีรกรรมอันหาญกล้าของบรรพบุรุษ ที่ต่อสู้ปกป้องแผ่นดินให้พ้นจากการรุกรานของพวกฮ่อในช่วงพลบค่ำ และมีการแสดงมหรสพเฉลิมฉลอง ๙ วัน ๙ คืน
